U Salonu Narodnog muzeja Zrenjanin u sredu, 18. januara 2023. godine, u 19 časova biće održano predavanje „Međuratna arhitektura Velikog Bečkereka“. PredavačjeBojan Kojičić, diplomirani istoričar umetnosti, a predavanje realizuje Društvo arhitekata Zrenjanin u saradnji sa Narodnim muzejom Zrenjanin.
Na predavanju će biti predstavljen rezultat višegodišneg istraživanja Vesne Karavide i Bojana Kojičića, istoričara umetnosti Zavoda za zaštitu spomenika kulture Zrenjanin, na temu međuratne arhitekture Zrenjanina (u periodu od 1920. do 1940). Biće prikazani izvedeni i neizvedeni projekti naših poznatih, manje poznatih i do sada potpuno nepoznatih autora koji su ostavili svoj trag na međuratnu arhitekturu Zrenjanina projektujući zgrade javne namene i porodične kuće (vile).
U poslednje vreme u fokusu istoričara arhitekture Zavoda za zaštitu spomenika kulture
Zrenjanin je istraživanje međuratne arhitekture u Zrenjaninu koja je bila nedovolјno zastuplјena
u stručnoj istoriografiji. Do sada su proučeni opusi poznatih srpskih arhitekata čija dela danas
čine vredan deo graditelјskog nasleđa Zrenjanina (Dragiša Brašovan, Đorđe Tabaković, i manje
poznati – braća Tomić), ali i projektanata lokalnog delokruga (Velislav Nikolić, Paja Ninkov),
kao i zidarskih majstora (Janoš Panji, Mihalj Matern, Josif Vajteršan) koji su projektovali
stambene kuće i izvodili građevinske radove.
Dok su zidarski majstori bili iz Velikog Bečkereka, građevinski inženjeri i arhitekte su
uglavnom dolazili iz drugih, većih sredina. Neki od njih ostajali su privremeno, onoliko koliko
im je trajao angažman, drugi su se, baveći se svojom strukom, često u zvanju državnih
činovnika, trajno nastanjivali u gradu. Tabaković je često dolazio u Zrenjanin da prati radove
na izgradnji objekata koje je on projektovao (čak sedam realizovanih projekata: Dečji dom,
Zgrada Javne berze rada itd), Brašovan je boravio u Zrenjaninu kao gradski i županijski
arhitekta u periodu od maja 1919. do septembra 1920. godine (Palata srpske zadružne banke,
Kuća Slavka Županskog, Sokolski dom, vila gradonačelnika Perišića), a Velislav Nikolić došao
je iz Zagreba kao mladi arhitekta i ostao u Zrenjaninu u državnoj službi do 1951. godine, kada
se vraća u rodni grad (Zgrada osnovne škole ,,Viteški kralj Aleksandar ujedinitelj“, dogradnja
krila zgrade Gimnazije). Geometar Paja Ninkov koji je došao u isto vreme kad i Brašovan,
odmah nakon završetka Prvog svetskog rata, ostao je u Zrenjaninu do kraja života.
Tridesetih godina 20. veka Veliki Bečkerek, kasnije Petrovgrad, pored Novog Sada,
grad je u Vojvodini sa najviše izgrađenih građevina u duhu moderne arhitekture.
